Pam bod y Blynyddoedd Cynnar mor bwysig
Mae’r “Blynyddoedd Cynnar” yn golygu 7 mlynedd gyntaf bywyd plentyn – pan fydd plant yn tyfu ac yn datblygu mwy nag ar unrhyw adeg arall yn eu bywyd.
Mae’n cynnwys y 3 blynedd gyntaf pan fydd plant yn fwyaf sensitif i’w hamgylchedd ffisegol a chymdeithasol. Disgrifiwyd y cam hwn gan Ymgynghoriad y 1000 Diwrnod Cyntaf Senedd Cymru fel “cyfnod o botensial aruthrol a bregusrwydd enfawr”.
Mae cael cymorth yn y Blynyddoedd Cynnar yn gwneud gwahaniaeth i blant fel unigolion, a thrwyddynt hwy, yn gwneud gwahaniaeth i iechyd Cymru yn y dyfodol. Mae profiadau bywyd cynnar yn cael effaith barhaol, gan ddylanwadu ar iechyd a llesiant trwy gydol plentyndod ac ymhell i fywyd fel oedolyn.
Polisi wedi’i ategu gan gyflawni
Mae polisi llywodraeth Cymru yn diogelu a hybu iechyd babanod a phlant ifanc trwy bolisïau megis:
- Adeiladu Dyfodol Mwy Disglair: Cynllun Blynyddoedd Cynnar a Gofal Plant
- Dechrau’n Deg
- Rhaglen Plant Iach Cymru
- Ymgynghoriad y 1000 diwrnod cyntaf
Mae gwasanaethau’n cael eu darparu gan fydwragedd, meddygon teulu, nyrsys, ymwelwyr iechyd i weithwyr gofal plant a meithrinfa, athrawon a deintyddion.
Gall teuluoedd sydd angen cymorth ychwanegol alw ar weithwyr cymdeithasol, gweithwyr cymorth i deuluoedd, therapyddion galwedigaethol, therapyddion lleferydd ac iaith, pediatregyddion, staff mewn Canolfannau Teuluoedd a Chanolfannau Plant, gweithwyr tai a llawer, llawer mwy.
Yn fyr: mae darparu cymorth da yn y blynyddoedd cynnar yn ymdrech tîm, ac mae’r tîm yn un mawr iawn.
Mae angen i ni helpu gweithwyr proffesiynol yn yr holl grwpiau hyn i ddarparu’r gwasanaethau gorau i deuluoedd. Dylai’r cymorth hwnnw ddechrau cyn geni’r baban, gan barhau trwy’r blynyddoedd cynnar a chefnogi pontio i’r ysgol.
Cymorth sy’n canolbwyntio ar y teuluoedd sydd ei angen fwyaf
Mae bywyd gyda phlant ifanc yn brysur ac mae angen ychydig o gymorth ychwanegol ar deuluoedd â phlant ifanc yn aml. Mae rhai yn cael cymorth gan berthnasau a ffrindiau, ond nid oes gan bob teulu rwydwaith cymorth cryf.
Rydym yn awyddus i hoelio ein sylw ar y teuluoedd hynny sydd angen cymorth ond na allant ddod o hyd iddo’n hawdd trwy gysylltiadau cymdeithasol a theuluol.
Er mwyn helpu’r plant bydd angen i ni helpu’r oedolion sy’n gofalu amdanynt yn aml iawn, a sicrhau bod ganddynt fynediad hawdd at y cymorth cywir ar yr adeg gywir.
Mae’n bosibl y bydd angen cymorth arbenigol pellach ar rai teuluoedd os oes ganddynt blant ag anghenion dysgu ychwanegol neu anghenion dysgu sy’n dod i’r amlwg.
Nid oes angen i deuluoedd mewn angen wybod pa gorff cyhoeddus sy’n rhoi cymorth iddynt. Dim ond y cymorth sydd ei angen arnynt.
Mae’r strategaeth hon yn amlinellu sut rydym yn bwriadu ei ddarparu.
Sut cafodd y strategaeth hon ei llunio
Mae’r strategaeth hon yn ganlyniad gwaith 4 sefydliad craidd: Cyngor Sir Caerfyrddin, Cyngor Sir Ceredigion, Cyngor Sir Penfro, a Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda ar y cyd â’n partneriaid yn y sector gwirfoddol.
Fe’i rheolir gan y grŵp llywio rhanbarthol sy’n cynnwys aelodau o bob sefydliad.
Cafodd y gwaith ei arwain gan awydd llywodraeth Cymru i gael gwasanaethau cyhoeddus integredig gwell, Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol.
Ymgynghorwyd â rhieni yn Sir Gaerfyrddin a Cheredigion, a gweithwyr proffesiynol y blynyddoedd cynnar ar draws y rhanbarth, i ddeall eu hamgylchiadau, eu pryderon a’u hanghenion yn well.
Nid yw’r strategaeth hon yn cynnig yr ateb i bopeth, ac nid oes gennym reolaeth dros yr holl bethau y mae angen iddynt ddigwydd. Ond dyma’r cyfeiriad y mae angen i ni fynd iddo, ac fe’ch gwahoddir i gymryd rhan a’n helpu i wneud cynnydd.
